Interview in De Ondernemer

De invloed van internet op waardecreatie en waardebepaling van bedrijven wordt steeds belangrijker. Flynth/MKB Adviseurs heeft een waarderingsmodel ontwikkeld om webshops en andere online bedrijven te kunnen analyseren en waarderen.

Dit is een van de punten in het interview dat in De Stentor, De Ondernemer in de rubriek "De 11 vragen" staat.

Lees hier de 11 antwoorden.
 

1. Wat wilde je vroeger worden?

Niet van jongs af aan overname specialist. Waarschijnlijk filmster zoals Steven Seagal, autocoureur, of zanger, zoals Bono van U2.

2. Hoe is je carrière verlopen?

Tijdens mijn studie bedrijfseconomie aan de RuG werkte ik als controller bij een farmaceut. Vanaf mei 2006 ben ik als MKB adviseur Overname & Opvolging, Bedrijfsvoering & Financiering werkzaam bij Flynth.

3. Wat houdt je functie precies in?

Ik geef volledige ondersteuning gedurende het overnameproces bij aan- en verkoop van bedrijven. Na een specialistische vervolgstudie op dit vlak ben ik hiervoor nu ook geregistreerd adviseur bedrijfsopvolging en gecertificeerd lid van de brancheorganisatie.

4. Wat trekt jou zo aan, in je huidige baan?

Het contact met ondernemers over hun dromen en visies en mijn bijdrage aan de realisatie en het succes daarvan.  

5. Wat maakt jou tot een expert op dit gebied?

Tijdens het overnameproces bij aan- en verkoop van bedrijven gebruik ik onder andere mijn deskundigheid op het gebied van bedrijfskundige analyses, waarderingen en het zoeken van kopers.

6. Waar ben je trots op?

De invloed van internet op waardecreatie en waardebepaling van bedrijven wordt steeds belangrijker. Wij hebben een waarderingsmodel ontwikkeld om webshops en andere online bedrijven te kunnen analyseren en waarderen.

7. Heeft de economische crisis invloed op overnames?

De waarde van een onderneming is veelal afhankelijk van wat men er in de toekomst aan geld mee verwacht te kunnen genereren. De crisis heeft enigszins een waarde drukkend effect door de onzekere toekomstverwachtingen, maar de overnamemarkt zit zeker niet op slot.

8. Wiens functie zou je voor een dag wel willen overnemen?

Moeilijke vraag, meestal heb je meer dan 1 dag aan tijd nodig om echt resultaat te boeken. Ik ben eigenlijk erg tevreden met mijn huidige functie.

9. Waarvoor mag je 's nachts wakker gemaakt worden?

Voor mensen die op mij moeten kunnen rekenen.

10. In wat voor auto rij je?

Het nieuwste type Citroën C5 ligne business.

11. Waar geloof je heilig in?

Dat mede door de online-ontwikkelingen ruim een derde van de huidige detailhandel er over 10 jaar niet meer is.

Tips bedrijfsovername

1.

Een overeenkomst waarin onder voorbehoud van financiering, interne goedkeuring, externe goedkeuring of due diligence is opgenomen, levert u als koper een mogelijkheid om van de deal af te zien. Let op: u kunt niet zomaar onder deze noemer van uw koopovereenkomst afzien, u heeft een inspanningsverplichting!

2.

Als verkopende partij met een meerderheidsbelang mag u niet zomaar een minderheidsaandeelhouder negeren, u heeft een zorgplicht voor de minderheidsaandeelhouder.

Belang van internet steeds groter, ook voor waardecreatie...

Geen bedrijf kan nog zonder website. Meer dan negentig procent van de mensen kijkt op internet voor ze een aankoop doen. Contactgegevens - route, openingstijden ­zijn belangrijk, maar het is ook slim om iets te laten zien van je assortiment en om nieuwtjes over aanbiedingen en acties te hebben. Die moet je dan wel up-to-date houden. Het kost tijd om zo'n website te vullen, maar het kan ook tijd besparen. Klanten zijn via de website vaak al geïnformeerd als ze bij je komen en hebben minder uitleg nodig. Een webshop is een goed idee, maar alleen als je tijd hebt om dat serieus en professioneel op te pakken.

Ook voor de waardering van een bedrijf wordt de internetreputatie steeds belangrijker. Wij hebben hiervoor een specifiek waarderingsmethodiek ontwikkeld.

Publicatie "De neiging bestaat om te schieten met hagel"

Het stappenplan bij overname

Het stappenplan

Algemeen

Het is raadzaam bedrijfsoverdracht stelselmatig aan te pakken. Bedrijfsoverdracht is een

proces, dat diep ingrijpt in het leven van de ondernemer en van zijn partner, omdat zij vaak

lang en hard in het bedrijf hebben gewerkt. Hoe ingrijpend ook, de continuïteit van de onderneming

mag in de periode van het zoeken naar een opvolger niet worden verstoord ondanks

dat de overdracht een grondige en langdurige voorbereiding vergt. Het is belangrijk op tijd

met de voorbereidingen te starten want dan heeft u de meeste mogelijkheden om de overdracht

naar uw wensen te realiseren. Voorkomen moet worden dat het overdrachtsproces

zoveel aandacht opeist dat dit ten koste van de onderneming gaat.

In een overdrachtproces zijn de volgende fasen te onderscheiden:

-Oriëntatiefase;

 -Voorbereidingsfase;

 -Overdrachtsfase;

 -Invoeringsfase.

 

Oriëntatiefase

In deze fase worden een aantal persoonlijke eisen en wensen van de ondernemer nader

geformuleerd. Ook de belangen van het bedrijf spelen een belangrijke rol.

Daarbij kunnen onder andere de volgende vragen worden gesteld:

Wanneer opvolging of overdracht?

Gemiddeld genomen verdient het aanbeveling, mede afhankelijk van de ondernemers en

persoonlijke doelstellingen om op een leeftijd van 50 à 55 jaar te gaan denken aan de

toekomstige opvolging of overdracht van de onderneming. De gezondheid en de financiële

situatie van de ondernemer alsmede de eventuele familieomstandigheden zijn vaak bepalend

voor het moment waarop de overdracht kan of moet plaatsvinden.

Gaat het eigenlijk wel om een levensvatbaar bedrijf?

Simpel gesteld: is het bedrijf niet levensvatbaar, dan kunnen alle betrokkenen zich veel tijd en

geld besparen. Eerst moet daarom worden bepaald of het bedrijf voor de opvolger - na de

overname - voldoende (inkomens)perspectief biedt. De toekomstkansen van het bedrijf worden

ingeschat, waarbij rekening wordt gehouden met marktmogelijkheden en omgevingsfactoren.

Pas daarna kan de waarde van het bedrijf worden vastgesteld.

Keuze: opvolging door familie?

Als er sprake is van opvolging door familie, bijvoorbeeld een kind of kleinkind, moet worden

vastgesteld of de beoogde opvolger wel een geschikte kandidaat is. Regelmatig blijkt er

sprake van een zekere mate van familieblindheid, waarin emotionele factoren (onbewust) een

belangrijke rol kunnen spelen. Dit geldt overigens ook voor overdracht aan een werknemer.

Criteria waaraan een opvolger onder meer moet voldoen zijn:

-Vakbekwaamheid, kennis van de markt, toekomstvisie;

-De wil om echt ondernemer te worden;

-De bereidheid van de eventuele partner van de opvolger om achter het plan te staan;

 

Overdracht: ineens of geleidelijk?

Een overdracht kan ineens dan wel geleidelijk plaatsvinden. Deze keuze wordt niet alleen

gemaakt op basis van de fiscale en/of financiële gevolgen, maar hangt ook samen met de

eigen gezondheid, de toekomstige eigen inkomensvoorziening en vermogenspositie, de verstandhouding

met de opvolger ofwel het vermogen om met de opvolger samen te werken en

de financiële mogelijkheden van de kandidaat-opvolger.

Voorbereidingsfase

Als u optimaal gebruik wilt maken van de fiscale en juridische mogelijkheden dient u 5 tot 8

jaar voor het beoogde moment van bedrijfsoverdracht te beginnen met voorbereidingen.

Later beginnen met de voorbereiding kan altijd, maar het is mogelijk dat bepaalde (fiscaal)

voordelige constructies in een kortere tijd niet uitvoerbaar meer zijn.

Waarde van het bedrijf

Waarde en prijs van een onderneming zijn geen identieke begrippen. De waarde is de uitkomst

van één of meer toegepaste waarderingstechnieken. De prijs is het resultaat van de

onderhandelingen, waarbij ook zaken als koop- en verkoopmotieven, onderhandelingstactiek

en financiering een rol spelen.

De waarde wordt berekend op basis van de gebleken resultaten, de toekomstige resultaten,

het eigen vermogen of een combinatie daarvan. Daarbij spelen marktfactoren, organisatie

van het bedrijf, soort koper (familie of strategische koper), kansen en bedreigingen voor een

bedrijf een rol. Aspecten als fiscale, juridische, garantie en milieuclaims kunnen de waarde

verder nog beïnvloeden.

De volgende stappen worden achtereenvolgens genomen:

-Vaststellen object van waardering

Wat wordt er precies gekocht: is de koop een overname van alle bezittingen en schulden

(activa/passiva transactie) of worden de aandelen van de vennootschap overgenomen?

-Normaliseren jaarrekeningen

Kosten en opbrengsten die niet tot de feitelijke bedrijfsvoering behoren, worden verwijderd.

Denk daarbij aan een hoger dan gebruikelijk salaris voor de directeuraandeelhouder/

eigenaar of aan de echtgenote die op de loonlijst staat.

Kosten die men heeft verzuimd te maken, worden toegevoegd. Het bedrijf kan bijvoorbeeld

een investeringsachterstand hebben of de koper dient wellicht een hogere huur te

betalen

-Bepalen waarderingsmethode

De waarde van een onderneming kan op een aantal manieren worden bepaald:

-Intrinsieke waarde

De intrinsieke waarde van een bedrijf wordt bepaald door de waardesom van alle bezittingen

na herwaardering (door middel van taxaties) te verminderen met alle schulden en

voorzieningen. Intrinsiek betekent dus de aangepaste waarde van het eigen vermogen.

-Rentabiliteitswaarde

De rentabiliteitswaarde van een onderneming wordt bepaald aan de hand van de genormaliseerde

winstverwachting. Deze winst wordt herleid uit de resultaten die de onderneming

in het verleden heeft behaald. Door deze genormaliseerde winst te delen door een

bepaald rentabiliteitspercentage, ontstaat de rentabiliteitswaarde van de onderneming.

Indien bij deze rentabiliteitswaarde de genormaliseerde balanspositie wordt betrokken

spreken wij van de verbeterde rentabiliteitswaarde.

-Goodwillwaarde

Goodwill is de contante waarde van de overwinst: het verschil tussen het daadwerkelijke

rendement over het eigen vermogen en het rendement dat als gebruikelijk wordt gezien.

De goodwill wordt berekend door de jaarlijkse overwinst met een factor te vermenigvuldigen.

De DCF-waarde ofwel netto kasstroommethode is gebaseerd op de toekomstige netto

kasstromen. Dus op prognoses voor de komende drie tot vijf jaar. Het gaat hierbij om

werkelijke geldstromen, de verwachte resultaten na belasting, plus afschrijvingen, minus

de rente, mutaties werkkapitaal, aflossingen en investeringen.

-Discounted Cash Flow (DCF-waarde)

U dient er zich bij de waardering van bewust te zijn dat de koper de gedane investering (de

overnameprijs) in een redelijke termijn kan terugverdienen. Omdat de waardering van zoveel

factoren afhangt, is het raadzaam daar een onafhankelijke deskundige voor in te schakelen.

Tevens is het aan te bevelen om vooroverleg met de fiscus te plegen in geval van familietransacties.

Juridische en fiscale positie

Ruim voor het moment van overdracht is het noodzakelijk het bedrijf juridisch en fiscaal op orde

te brengen. De rechtsvorm van de onderneming is vaak bepalend voor de manier waarop een

overdracht kan of moet plaatsvinden. Het kan fiscaal zeer interessant zijn om de juiste

rechtsvorm te hebben voordat de overdracht plaatsvindt. Een juiste fiscale planning vergt 5 tot 8

jaar voorbereiding.

Naast de rechtsvorm kunt u denken aan het opstellen of aanpassen van betalings- en

leveringscondities, arbeidsvoorwaarden en -overeenkomsten, het vastleggen van

(handels)afspraken zoals licenties et cetera. Ook de privé-situatie kan juridische en fiscale

complicaties opleveren. Het is goed om eventuele huwelijkse voorwaarden, een

samenlevingsovereenkomst of het testament nog eens door te lichten en eventueel aan de

situatie aan te passen.

Dit terrein is te uitgebreid om in dit verband alle aspecten verantwoord te behandelen.

Gereed maken voor verkoop

Als u een auto verkoopt, wordt deze eerst flink opgeknapt en gepoetst. Zoiets moet met een

bedrijf ook gebeuren. Het gaat daarbij niet alleen om opruimen en schoonmaken. De

bedrijfsvoering mag niet verslappen, u moet er voor zorgen dat uw bedrijf voor een potentiële

koper aantrekkelijk blijft. Dit betekent doorgaan met acquisitie en investeringen. Ook

administratief moet de zaak op orde worden gebracht. Denk daarbij aan het afhandelen van

dubieuze debiteuren en alle andere ”zaken” die tot nu toe zijn blijven zitten.

Inkomenssituatie na overdracht

Na overdracht van het bedrijf vallen de inkomsten uit dat bedrijf doorgaans weg. Andersoortige

inkomsten komen daarvoor in de plaats. Het tijdstip en de methode van overdracht en de

fiscale afhandeling van de overdrachtswinst zijn van grote invloed op de inkomenspositie

daarna. Inzicht in de financiële gevolgen kan de te maken keuzes beïnvloeden.

Sociale aspecten: van werken naar toekijken

Het voornemen om bewust te streven naar overdracht kan de ondernemer psychisch nogal wat

moeite kosten. Overdracht betekent vaak afscheid nemen van dat wat men met veel inzet tot

stand heeft weten te brengen. Het bedrijf verschaft niet alleen materieel inkomen maar ook

immateriële opbrengsten in de vorm van voldoening, sociale contacten, aanzien en

levensvervulling. Van belang is dan ook dat de ondernemer zich met zijn partner een beeld

vormt van het leven na de opvolging of overdracht. Hiervoor moeten vaak nieuwe contacten en

hobby’s/bezigheden worden opgebouwd.

Overdrachtsfase

Als de voorbereidingen zijn getroffen, kan het overleg met de beoogde opvolger(s) of de

zoektocht naar potentiële overnamekandidaten opgestart worden.

Ondernemingsbeurs

Voor veel bedrijven is het in het beginstadium van strategisch belang dat hun voornemen om

het bedrijf over te dragen (nog) niet bekend wordt. Verschillende databanken bieden de

mogelijkheid een bedrijfsprofiel op te nemen. Deze databanken, van ter overname gevraagde

of gezochte bedrijven, zijn via internet vrij toegankelijk. Bezoekers kunnen anoniem vraag en

aanbod van bedrijven bekijken. Internetsites zijn onder andere

www.bedrijventekoop.nl;

www.mkbase.nl.

Onderhandelingsproces

Zodra contact is gelegd met een serieuze gegadigde moet een uitgebreid informatiememorandum

van het over te nemen bedrijf beschikbaar zijn. De koper kan op basis van deze

informatie zijn verdere interesse tonen. Indien in hoofdlijnen een akkoord ontstaat, moet dit

vastgelegd worden in een intentieovereenkomst. De koper kan daarna een due-diligence

onderzoek instellen, waarna definitieve overeenkomsten kunnen worden opgesteld.

Personeel: wennen aan een nieuwe baas

Personeel geldt als hét belangrijkste bedrijfsmiddel van de onderneming. Zeker als er sprake is

geweest van een lange, aaneengesloten periode van leiding geven, kan een nieuwe "stuurman"

tot spanningen leiden. Het is afhankelijk van de branche en managementstructuur of u het

personeel wel of niet in een vroeg stadium informeert over het principebesluit tot de

voorgenomen opvolging of overdracht. Het is raadzaam om “Sleutelfunctionarissen” wel in te

lichten. Hierdoor voorkomt u onrust en/of ongewenste effecten, die de continuïteit van het

bedrijf verstoren. Ook van het verdere verloop van het overdrachtsproces dient dit personeel op

de hoogte te blijven. Het is van groot belang om aan dit personeel aan te geven wat hun

(toekomstige) positie is.

De juridische positie van het personeel

Naast een persoonlijk aspect heeft een wisseling van de wacht ook gevolgen voor de feitelijke

rechtspositie van het personeel. Op grond van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek gaan de

rechten en plichten uit de arbeidsovereenkomsten met het personeel van rechtswege over op

de verkrijger van de onderneming. Daarnaast is de oude werkgever, de overdragende partij,

nog een jaar lang hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen die vóór de overgang uit de

arbeidsovereenkomsten zijn ontstaan. Nadien kan de oude werkgever niet meer worden

aangesproken.

Invoeringsfase

Overdracht van goodwill

In veel mkb-bedrijven is goodwill gekoppeld aan de persoon van de ondernemer. Om deze

goodwill over te dragen moet u erop rekenen na de overdracht nog zo’n 3 tot 6 maanden, of

soms nog langer, bij het bedrijf betrokken te zijn. U verricht géén beheersdaden meer, zoals

leidinggeven, en u heeft geen verantwoordelijkheden en bevoegdheden meer. Daarvoor is de

overnemer verantwoordelijk. Wel wordt van u verwacht dat u de opvolger introduceert bij

medewerkers en relaties en dat u hem inwerkt op zaken als inkoop, verkoop, calculatie en het

maken van offertes. Dit is de basis voor een goede blijvende winstgevendheid van de

onderneming.

Formaliteiten

Direct nadat de overdracht een feit is geworden, moeten er allerlei formaliteiten geregeld

worden, vaak door de vertrekkende ondernemer en opvolger tezamen. Denk hierbij aan

formaliteiten bij de bank zoals tekenbevoegdheid, tenaamstelling van rekeningen et cetera.

De informatie bij de Kamer van Koophandel moet eveneens aangepast worden op de nieuwe

situatie en vergeet de Belastingdienst en de Bedrijfsvereniging niet

-De financierbaarheid van de overname.

 

Heeft u een duidelijk beeld hoe de opvolging of overdracht op termijn dient plaats te vinden?

Iedere ondernemer krijgt vroeg of laat te maken met de opvolging of overdracht van zijn onderneming.

Ongetwijfeld is de bedrijfsopvolging één van de belangrijkste stappen in uw ondernemerscarrière.

De ervaring leert dat u niet vroeg genoeg kunt beginnen met de planning hiervan.

Bij bedrijfsopvolging spelen allerlei zakelijke afwegingen met financiële, organisatorische,

fiscale en ook juridische aspecten een rol, naast emotionele factoren, die zakelijke afwegingen

soms sterk kunnen beïnvloeden. Daarnaast zult u ook persoonlijke afwegingen moeten

maken. Een lastig traject dat met een gedegen planning en voorbereiding gemakkelijker te

nemen is.

Wij hebben het boekje "bedrijfsoverdracht een eerste verkenning" uitgebracht. Deze uitgave is bedoeld om ondernemers kennis te laten maken met een aantal begrippen op dit complexe terrein. In grote lijnen wordt informatie verschaft over die zaken die in het overnametraject van belang (kunnen) zijn. U kunt me e-mailen of bellen, dan sturen wij u dit boekje toe.

MBO

Management Buy-out (MBO)

Wilt u nu echt gaan ondernemen? Wanneer u bijvoorbeeld als manager in een bedrijf werkzaam bent en het zittende management van het bedrijf of unit wilt uitkopen, is sprake van een management buy-out (MBO). Deze MBO kunt u ook samen met een of meerdere collega’s ondernemen.

Over het algemeen zijn MBO’s relatief succesvol. Zeker ten opzichte van startende bedrijven. Dit wordt veroorzaakt doordat het bedrijf of de unit al enige tijd bestaat, er een klantenbestand is opgebouwd, de overnemende partij de organisatie en markt goed kent en de overnemende partij de nabije toekomst goed kan inschatten.

Als u een bedrijf middels MBO wilt overnemen, zullen er veel vragen bij u opkomen. Wat is het bedrijf waard? Is de overname te financieren? Hoe zal de organisatie en de collega’s reageren als u straks groot aandeelhouder bent? Is er commitment? Ligt er een gedegen businessplan? Welke bevoegdheden krijgt iedereen na overname? Accepteert de huidige aandeelhouder het voorstel?

Ga aan de slag met de beantwoording van deze en meer vragen. Een handige tool hiervoor is ook de verkooprijpscan, die kunt u downloaden via http://tinyurl.com/3o3oyx2